Çocuk ve Oyun

Yaratıcı Oyun
Oyun, çocuğun gözlemleme, araştırma ve taklit etme yoluyla yeni beceriler kazanmasını ve bunları kullanmasını sağlayan eğlenceli bir etkinliktir. Aynı zamanda, oyun çocuğun anlama ve kavram gelişimini destekleyen, kendi yeteneklerini ve kişiliğini sergilediği bir yaratma ortamıdır.

Her çocuk yaratıcı bir potansiyelle doğar ve bu sadece ona özgüdür. Yaratıcılık çocuğun “olabilirim” ve “yapabilirim” sözcüklerini daha sık kullanmasını sağlar. Yaratıcılık yeni ve sıradışı bir ışık altında bazı şeyleri görme, başkalarının farkında bile olmadığı problemleri fark etme ve bunları yeni, farklı ve etkili çözümler üretme yeteneğidir.

Çocuğun yaratıcılığını artırma yolları:
• Çocuğu çok fazla kontrol altında veya baskı altında tutmama, yaratıcı yönünün ortaya çıkmasına fırsat tanıma.
• Çocuğun yaratmaya çalıştığı şeyi kendi kendine tamamlamasına fırsat verme. Yetişkinlerin hiçbir şekilde çocuğun yaratıcılığına müdahale etmemesi .
• Her zaman doğru cevabın yeterli olmadığını çocuğa öğretme. Farklı yorum ve düşüncelerinde doğru olabileceğini gösterme.
• Çocuğa yaratıcı bir atmosfer sağlamak adına, çocuğun kullanması için evde farklı malzeme ve materyaller bulundurma.
• Plan yapma ve problem çözme becerilerinin gelişmesi için destekleme.
• Çocuğun birşeyler yaratmadaki çabasını hep takdir etme.

Yaratıcı Oyunlar
Çocuk oyun yoluyla kendi kişiliğini geliştirip , kendini ifade edebilir. Oyun, çocuğun severek ve isteyerek rol aldığı, kurallarını kendisinin belirlediği, fiziksel, bilişsel, dil, duygusal ve sosyal gelişiminin temeli olan ve gerçek dünyaya adaptasyonunu kolaylaştıran en etkili öğrenme aracıdır.

Bazı örnekler:
Lideri izle:
Lider kişi serbestçe hareket eder ve çocuk lider ne yaparsa onu yapmak zorundadır.
Sessiz sinema veya bil bakalım ben kimim oyunu: Çocuk konuşmadan sadece hareketlerden ne olduğunu tanımlamaya çalışmaktadır.

Su, kum, çamur, kil vb. şeylerle yeni birşey inşa etme oyunu: Bu çocuğun öğrendiklerini, algıladıklarını bir forma sokmasına ve istediği şekli vermesine yardımcı olur.

Aşağıdaki sorular, ailece keyifli zaman geçirmenizi sağlayacak, çocuklarınıza sormaktan ve onların yaratıcı yanıtlarını duymaktan hoşlanacağınız tarzdadır.

Yaratıcı sorular:
1. Açık uçlu sorular sorunuz:
Bir resim gösterip: “Bu resimdeki insanlar neler yapıyorlar? Birlerine neler söylüyor olabilirler? Sende bu resimde olsaydın ne yapıyor olurdun ve neden?,vb.
2. Duyularını kullanmasını sağlayınız:Çocuğunuza bir torbanın içinden rastgele birşeyler seçmesini isteyerek veya gözlerini kapatarak eline koyduğunuz objeyle ilgili sorular sorabilirsiniz. Örneğin madeni bir para, bir sünger parçası, bir hamur,zımpara kağıdı vb.
Yine gözleri kapalıyken ve farklı sesler çıkarıp bunları tanımasını isteyebilirsiniz. Buruşturulan bir kağıdın çıkardığı ses, tahta kaşıkların birbirine vurulmasıyla çıkan ses vb…
3. Çocuğunuza değişikliklerle ilgili sorular sorunuz: Çocuğunuzun herzaman tercih ettikleri şeyler değiştiğinde neler olabileceğiyle ilgili yaratıcılıklarını kullanmalarını sağlayacak sorular sorunuz.
Eğer daha tatlı olsaydı tadı nasıl olurdu ? Eğer daha hızlı olsaydı ne eğlenceli olurdu? Eğer daha büyük olsaydı ne mutlu olurdu?
4. Birden fazla yanıtı olan sorular sorunuz: Cevabı zengin olan sorular sorduğunuzda çocuğunuzun yaratıcılığına yardım edersiniz.
Neler suda batar? Su bize nasıl yardım eder? Soğuk su neden soğuktur?
5. Eğer …….olsaydı ne olurdu: Bu tarz sorular çocuğun yaratıcı düşüncesini genişletir. Örneğin: Eğer gökyüzü mavi değilde sarı olsaydı ne olurdu? Eğer dünyadaki bütün insanlar aynı giysileri giyselerdi ne olurdu? Eğer arabalar olmasaydı ne olurdu? Eğer uçabilseydin ne olurdu? Eğer evimizi kimse temizlemeseydi ne olurdu?
6. Bunu başka nasıl kullanabiliriz:Sence bir kaşık kaç farklı şekilde kullanılabilir? Sence bir düğme kaç farklı şekilde kulanılabilir?

Dikkat Edilecek Noktalar:
1. Etkinlikler çocuğun gelişim düzeyine uygun ve ilgisini çekecek şekilde olmalı.
2. Oyun materyalleri ve oyuncaklar çocuğun yaşına uygun ve emniyetli olmalı.
3. Sözel yönergeler çocuğun anlama düzeyine uygun olmalı,
4. Yeni beceriler küçük parçalara ayrılarak öğretilmeli
5. Yeni davranış kazandırılmak istendiğinde davranışa önce model olunmalı. Zorlanırsa fiziksel yardım yapılmalı ama zamanla bu yardım azaltılmalı.
6. Çocuk oyuna kendi isteğiyle katılmalı, oyun için zorlanmamalıdır.
7. Etkinlik için ayrılan süre çocuğun yaşına uygun olmalı.
8. Çocuğun grup oyunları dışında yalnız oynamaya da ihtiyacı vardır. Bu nedenle zaman zaman tek başına oynamasına fırsat verilmelidir.
9. Çocuk oyundan sıkıldığında oyun farklı şekillerde sunulmalıdır.
10. Çocuk oyunun niteliğine uygun ve rahat hareket edebileceği şekilde giydirilmelidir.

Oyun çocuğun tüm gelişim alanlarını destekleyerek yaratıcılığını geliştiren ve kendini ifade etmesini sağlayarak, onun dünyasının kapılarını yetişkinlere açan en etkili anlatım aracıdır.

Bir önceki yazımız olan Çocukta Disiplin ve Sorumluluk Kazanma başlıklı makalemizde çocuk ve disiplin ve çocukta sorumluluk kazandırma hakkında bilgiler verilmektedir.